Al vele jaren ontwerpt Arend Jan van der Horst onder meer grote landschapstuinen voor opdrachtgevers in binnen- en buitenland. Wat hij zich altijd afvroeg was hoe het werkelijk zou zijn om zo’n tuin te onderhouden. Een lust versus formaat tuin en onderhoud, dat wilde hij zelf ervaren. Dus ging hij op zoek naar een hele grote tuin, ergens in Nederland…
Hij besloot Amsterdam vaarwel te zeggen en op zoek te gaan naar een object met een behoorlijk stuk grond. Dat bleek een grotere zoektocht op te leveren dan in eerste instantie werd gedacht. “Als je echt een grote tuin wilt in Nederland, en ik heb overal gezocht, dan kan je eigenlijk het beste een boerderij kopen. Boerderijen komen steeds meer leeg te staan door schaalvergroting en het feit dat er geen opvolging is. Door dit soort objecten aan te kopen en in ere te herstellen, kunnen deze vaak historische gebouwen behouden blijven. Daar ben ik een groot voorstander van. Maar het bracht mij niet dichter bij het vinden van de juiste locatie. Tot een vriendin van ons uit Zeeland een kleine advertentie uit de plaatselijke krant opstuurde. Het ging om Hofstede Heuvelhof in Baarsdorp, gelegen tussen Heinkenszand en Goes. Ik was meteen verkocht, er stond een mooi gebouw met een interessante geschiedenis op een perceel van ruim 2,5 hectare. In 1992 stroopten we de mouwen op: de oude hoeve, die een oud klooster bleek te zijn, werd verbouwd en het terrein werd ingedeeld. Er ontstonden tuinkamers onder andere met middeleeuwse tuinelementen en in de bijbehorende schuur werd het tuinarchitectenburo ondergebracht.”
Baarsdorp bleek een mooi leerproject. “Iedere plek heeft zijn eigen identiteit, onder meer bepaald door de grondsoort. Voor een tuin op kleigrond maak je nu eenmaal een ander beplantingsschema dan een tuin op het zand. Door rekening te houden met dit uitgangspunt, kunnen niet alleen tuinproblemen voorkomen worden maar kan beplanting generaties lang blijven bestaan. Daarnaast is het van belang dat de tuin als vanzelfsprekend overgaat in het landschap en aansluit bij de omgeving. In Baarsdorp koos ik dan ook voor fruit en rozen als basis voor de zware kleigrond aldaar. Met onder meer verschillende soorten fruit- en notenbomen, vijverpartijen, wintergroene vormen, bloemborders en een labyrint heb ik een omgeving gecreëerd die gebruikelijk was bij kloosters en een verbinding maakt met het historische gebouw en het omringende landelijke gebied.”
Iedere plek heeft zijn eigen identiteit, onder meer bepaald door de grondsoort
Maar met het ouder worden, veranderen ook de eigen inzichten en bleek het hebben van een hele grote tuin niet meer bij de levensstijl te passen van een drukke tuinarchitect. “We gingen op zoek naar iets anders. Wel in Zeeland, want het beviel ons prima hier. We hadden inmiddels de familie de Nooijer leren kennen die toen in een schitterend pand in Middelburg woonden, De Dry Clavers. Zij bleken verliefd te zijn op Baarsdorp en wij op Middelburg. Dus hebben we geruild. In 2006 zijn we dan ook naar het pand aan de Vlissingsestraat verhuisd.”
De Dry Clavers is een Rijksmonument uit de achttiende eeuw en herbergt vele authentieke kenmerken op muren en plafonds. “In het begin dacht ik, ik wil eigenlijk helemaal geen grote tuin maar bij dit pand hoorde een ruim vijftig meter diepe tuin, vrij uniek voor een pand in de binnenstad. Het bleek een geweldige groene buitenruimte te zijn waar ik weinig aan heb veranderd, ik vond hem goed zoals hij was. In deze tijd van het jaar is de tuin nog in zijn winterslaap, maar hier en daar komen de honderden bloembolletjes al op. Het is een geordende chaotische tuin, bijna puur natuur en als straks alles weer in het groen is, een lust voor het oog.”
Een van de tuinarchitecten waar Arend Jan vanaf het begin in Zeeland mee samenwerkt, is Marjanka Rijk. Zij denkt nog steeds met warme gevoelens terug aan de tijd in Baarsdorp. “In Middelburg hebben we weliswaar meer ruimte voor het buro, maar ik heb toch wel de beleving met de buitenwereld van Baarsdorp gemist. Daar komt nu weer verandering in, want het is tijd voor iets nieuws. Het tuinarchitectenburo verhuist binnenkort naar ’s-Gravenpolder, naar mijn geboortehuis; De Kerkhoeve. De oude Zeeuwse boerderij staat midden in het dorp en krijgt met de komst van het buro een mooie nieuwe herbestemming. We zijn momenteel volop aan het verbouwen en renoveren. De tuin, die ik indertijd als mijn eerste project voor mijn ouders heb ontworpen, gaat als buitenruimte een wezenlijk onderdeel van het buro vormen. Een nieuwe uitdaging met toekomstperspectief. Voor ons allemaal, ook voor Arend Jan die betrokken zal blijven bij het buro.”
Tekst Marianne Lukas
Fotografie Limit Fotografie
